Δεν έρχεται παρά μόνο μέσω ανατροπής
Στην κινεζική γλώσσα, με τα χαρακτηριστικά ιερογλυφικά που τη συνθέτουν, η λέξη «κρίση» συμβολίζεται με τους χαρακτήρες των λέξεων «καταστροφή» κι «ευκαιρία». Με άλλα λόγια, η περιεκτική σοφία της βαθιάς ασιατικής παράδοσης παραδέχεται πως το καινούριο δεν έρχεται παρά μόνο μέσω ανατροπής –καταστρεπτικά βίαιης μερικές φορές– του παλιού. Το αντικρίζουμε αυτό σε κάθε απόπειρα ουσιαστικής μεταρρύθμισης. Όταν, δηλαδή, πρακτικές, συνήθειες και παραδόσεις εκθεμελιώνονται κάτω από σοβαρότατες συχνά αντιδράσεις. Όταν το καινούριο γεννιέται, το παλιό είναι φυσικό να αντιδρά. Ιδιαίτερα, μάλιστα, όταν οι εποχές είναι φορτισμένες από αντάρες και αναστατώσεις, με αποτέλεσμα ο ορίζοντας να είναι ομιχλώδης και οι προοπτικές ασαφείς. Όταν, δηλαδή, περνάμε τους πόνους του τοκετού, δίχως να...
είναι σίγουρο τι ακριβώς τελικά θα προκύψει – όταν, δηλαδή, το φύλο του παιδιού είναι ακόμη εντελώς άγνωστο.
Τέτοιες εποχές αγωνιώδους ασάφειας είναι εκείνες που προσδίδουν στα γεγονότα το χαρακτήρα της κρίσης. Ελάχιστοι όμως αμφισβητούν πως τέτοιες καταστάσεις εγκυμονούν την οικοδόμηση του καινούριου. Άσχετα αν πολλοί ενοχλούνται ή άλλοι εξεγείρονται, μια κι αυτό που πεθαίνει τους ήταν οικείο, παρά τις όποιες αδυναμίες του, βόλευε με γκρίζες πρακτικές και οριακές παρανομίες πολλών τις επιδιώξεις και τα συμφέροντα, κι άλλων χάιδευε, με ιστορικές ψευδαισθήσεις, τις πεποιθήσεις για μεγαλεία κι αψεγάδιαστες πορείες αδιαμφισβήτητων επιτευγμάτων.
Είναι επίσης σίγουρο πως η πορεία των όποιων καινούριων εξελίξεων δεν είναι ποτέ γραμμική. Ουδέποτε τα γεγονότα εξελίσσονται όπως κάποιος ακριβώς τα περιμένει. Είναι γνωστή η άποψη που λέει πως ο Θεός γλεντάει με τους ανθρώπους, όταν τους ακούει να κάνουν σχέδια για το μέλλον! Το παράδειγμα των τελευταίων εξελίξεων στην Αίγυπτο είναι χαρακτηριστικό. Δηλαδή, τι ακριβώς έγινε εκεί; Ο λαός κινητοποιήθηκε για να ανατρέψει τον Μουμπάρακ. Προφανώς για να απαλλαγεί από το ολοκληρωτικό καθεστώς που αυτός εκπροσωπούσε. Και τώρα ο κόσμος πανηγυρίζει, γιατί ανέλαβε ο στρατός. Που, βέβαια, είχε φέρει και στήριζε τον Νάσερ, τον Σαντάτ και, για τα τελευταία 30 χρόνια, τον Μουμπάρακ! Ξέχασα, βέβαια, πως ο στρατός στην Αίγυπτο είναι… σοσιαλιστικών τάσεων, ενώ, απλά, οι προηγούμενοι ήσαν μόνο μέλη της Σοσιαλιστικής Διεθνούς… Ο αγώνας τώρα φαίνεται πως αρχίζει να… δικαιώνεται!
Όλα αυτά δείχνουν τη ματαιότητα κινήσεων που δεν θεμελιώνονται σε στέρεες βάσεις και σε ορθολογικές επιλογές. Η κρίση είναι πάντοτε και εφαλτήριο νέων ευκαιριών. Μπορεί όμως εύκολα να γίνει και η ταφόπλακα των προσδοκιών και των ονείρων γενεών ολόκληρων. Η επανάσταση των μπολσεβίκων στη Ρωσία έριξε το λαό της χώρας αυτής, και μαζί του μερικές δεκάδες εκατομμύρια κατοίκων της Κεντρικής Ασίας και της Υπερκαυκασίας –λίγο αργότερα μάλιστα και τους λαούς της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και του μεγαλύτερου μέρους της Βαλκανικής–, σε έναν ολοκληρωτικό εφιάλτη που κράτησε σχεδόν ογδόντα χρόνια! Τι θα γίνει αν τώρα κι εμείς κάνουμε τις λάθος επιλογές και βοηθήσουμε την κρίση να μας τσακίσει τη ραχοκοκαλιά και να μας ρίξει σε έναν κυκεώνα κοινωνικής διάλυσης και οικονομικής αποσύνθεσης;
Τα τελευταία γεγονότα με την τρόικα αλλά και η ανοχή της έξαρσης της ανομίας στη χώρα είναι σαφείς ενδείξεις πως τα πράγματα δεν πηγαίνουν καθόλου καλά. Πέρα από τις ενοχλητικές και συνάμα προσβλητικές για το λαό και τη χώρα δηλώσεις των οικονομικών μας επιτηρητών, αυτό που είναι κατά τη γνώμη μου φανερό είναι πως έχουν χάσει τον έλεγχο των εξελίξεων. Η πολιτική που έχουν προωθήσει –ιδίως η εμμονή των Ευρωπαίων κυρίως (ΕΕ και ΕΚΤ) σε αυξήσεις φόρων και στην ατελέσφορη και τυφλή πάταξη της φοροδιαφυγής– θα ήταν φανερό και στα μάτια πρωτοετούς των οικονομικών πως δεν θα οδηγούσε σε αυξήσεις των δημοσίων εσόδων, παρά μάλλον σε νέκρωση της αγοράς και σε κατάρρευση των δημοσίων εσόδων. Παράλληλα, η τρόικα αποσαφήνισε τον περασμένο Νοέμβριο τα μέτρα που όφειλε μέσα στο επόμενο τότε τρίμηνο να πάρει η κυβέρνηση για την ομαλή εκταμίευση της τέταρτης δόσης του δανείου – εκτεταμένες ιδιωτικοποιήσεις, απελευθέρωση επαγγελμάτων, εξορθολογισμός δαπανών νοσοκομείων, ανασυγκρότηση και μείωση δαπανών ΔΕΚΟ κ.λπ. Τίποτε από αυτά ουσιαστικά δεν έγινε. Κι όμως, η τρόικα δηλώνει σχετικά ικανοποιημένη! Η συνευθύνη της, λοιπόν, για τα αδιέξοδα της ελληνικής οικονομίας είναι αυταπόδεικτη.
Όσο για την εκτεταμένη ανομία που συνεπαίρνει τη χώρα, σύσσωμη η πολιτική ηγεσία του τόπου είναι συνυπεύθυνη. Άλλοι μεν διότι την ενθαρρύνουν κι άλλοι διότι την ανέχονται και συμβιώνουν μαζί της. Το εκρηκτικό κοινωνικό κοκτέιλ που έρχεται δεν ξέρω ποιος θα είναι αυτός που θα έχει την ατυχία να το σερβίρει. Το δράμα είναι πως τελικά θα υποχρεωθεί να το καταπιεί ολόκληρο η κοινωνία. Με άγνωστη κατάληξη. Όταν σπέρνουν ανέμους…
είναι σίγουρο τι ακριβώς τελικά θα προκύψει – όταν, δηλαδή, το φύλο του παιδιού είναι ακόμη εντελώς άγνωστο.
Τέτοιες εποχές αγωνιώδους ασάφειας είναι εκείνες που προσδίδουν στα γεγονότα το χαρακτήρα της κρίσης. Ελάχιστοι όμως αμφισβητούν πως τέτοιες καταστάσεις εγκυμονούν την οικοδόμηση του καινούριου. Άσχετα αν πολλοί ενοχλούνται ή άλλοι εξεγείρονται, μια κι αυτό που πεθαίνει τους ήταν οικείο, παρά τις όποιες αδυναμίες του, βόλευε με γκρίζες πρακτικές και οριακές παρανομίες πολλών τις επιδιώξεις και τα συμφέροντα, κι άλλων χάιδευε, με ιστορικές ψευδαισθήσεις, τις πεποιθήσεις για μεγαλεία κι αψεγάδιαστες πορείες αδιαμφισβήτητων επιτευγμάτων.
Είναι επίσης σίγουρο πως η πορεία των όποιων καινούριων εξελίξεων δεν είναι ποτέ γραμμική. Ουδέποτε τα γεγονότα εξελίσσονται όπως κάποιος ακριβώς τα περιμένει. Είναι γνωστή η άποψη που λέει πως ο Θεός γλεντάει με τους ανθρώπους, όταν τους ακούει να κάνουν σχέδια για το μέλλον! Το παράδειγμα των τελευταίων εξελίξεων στην Αίγυπτο είναι χαρακτηριστικό. Δηλαδή, τι ακριβώς έγινε εκεί; Ο λαός κινητοποιήθηκε για να ανατρέψει τον Μουμπάρακ. Προφανώς για να απαλλαγεί από το ολοκληρωτικό καθεστώς που αυτός εκπροσωπούσε. Και τώρα ο κόσμος πανηγυρίζει, γιατί ανέλαβε ο στρατός. Που, βέβαια, είχε φέρει και στήριζε τον Νάσερ, τον Σαντάτ και, για τα τελευταία 30 χρόνια, τον Μουμπάρακ! Ξέχασα, βέβαια, πως ο στρατός στην Αίγυπτο είναι… σοσιαλιστικών τάσεων, ενώ, απλά, οι προηγούμενοι ήσαν μόνο μέλη της Σοσιαλιστικής Διεθνούς… Ο αγώνας τώρα φαίνεται πως αρχίζει να… δικαιώνεται!
Όλα αυτά δείχνουν τη ματαιότητα κινήσεων που δεν θεμελιώνονται σε στέρεες βάσεις και σε ορθολογικές επιλογές. Η κρίση είναι πάντοτε και εφαλτήριο νέων ευκαιριών. Μπορεί όμως εύκολα να γίνει και η ταφόπλακα των προσδοκιών και των ονείρων γενεών ολόκληρων. Η επανάσταση των μπολσεβίκων στη Ρωσία έριξε το λαό της χώρας αυτής, και μαζί του μερικές δεκάδες εκατομμύρια κατοίκων της Κεντρικής Ασίας και της Υπερκαυκασίας –λίγο αργότερα μάλιστα και τους λαούς της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και του μεγαλύτερου μέρους της Βαλκανικής–, σε έναν ολοκληρωτικό εφιάλτη που κράτησε σχεδόν ογδόντα χρόνια! Τι θα γίνει αν τώρα κι εμείς κάνουμε τις λάθος επιλογές και βοηθήσουμε την κρίση να μας τσακίσει τη ραχοκοκαλιά και να μας ρίξει σε έναν κυκεώνα κοινωνικής διάλυσης και οικονομικής αποσύνθεσης;
Τα τελευταία γεγονότα με την τρόικα αλλά και η ανοχή της έξαρσης της ανομίας στη χώρα είναι σαφείς ενδείξεις πως τα πράγματα δεν πηγαίνουν καθόλου καλά. Πέρα από τις ενοχλητικές και συνάμα προσβλητικές για το λαό και τη χώρα δηλώσεις των οικονομικών μας επιτηρητών, αυτό που είναι κατά τη γνώμη μου φανερό είναι πως έχουν χάσει τον έλεγχο των εξελίξεων. Η πολιτική που έχουν προωθήσει –ιδίως η εμμονή των Ευρωπαίων κυρίως (ΕΕ και ΕΚΤ) σε αυξήσεις φόρων και στην ατελέσφορη και τυφλή πάταξη της φοροδιαφυγής– θα ήταν φανερό και στα μάτια πρωτοετούς των οικονομικών πως δεν θα οδηγούσε σε αυξήσεις των δημοσίων εσόδων, παρά μάλλον σε νέκρωση της αγοράς και σε κατάρρευση των δημοσίων εσόδων. Παράλληλα, η τρόικα αποσαφήνισε τον περασμένο Νοέμβριο τα μέτρα που όφειλε μέσα στο επόμενο τότε τρίμηνο να πάρει η κυβέρνηση για την ομαλή εκταμίευση της τέταρτης δόσης του δανείου – εκτεταμένες ιδιωτικοποιήσεις, απελευθέρωση επαγγελμάτων, εξορθολογισμός δαπανών νοσοκομείων, ανασυγκρότηση και μείωση δαπανών ΔΕΚΟ κ.λπ. Τίποτε από αυτά ουσιαστικά δεν έγινε. Κι όμως, η τρόικα δηλώνει σχετικά ικανοποιημένη! Η συνευθύνη της, λοιπόν, για τα αδιέξοδα της ελληνικής οικονομίας είναι αυταπόδεικτη.
Όσο για την εκτεταμένη ανομία που συνεπαίρνει τη χώρα, σύσσωμη η πολιτική ηγεσία του τόπου είναι συνυπεύθυνη. Άλλοι μεν διότι την ενθαρρύνουν κι άλλοι διότι την ανέχονται και συμβιώνουν μαζί της. Το εκρηκτικό κοινωνικό κοκτέιλ που έρχεται δεν ξέρω ποιος θα είναι αυτός που θα έχει την ατυχία να το σερβίρει. Το δράμα είναι πως τελικά θα υποχρεωθεί να το καταπιεί ολόκληρο η κοινωνία. Με άγνωστη κατάληξη. Όταν σπέρνουν ανέμους…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου