Από το Καστελόριζο στο… Καστελόριζο…
Ο Γιώργος κατηγορήθηκε ότι είχε φέρει "κηπουρούς"
Δηλαδή μη επαγγελματίες πολιτικούς στην κυβέρνησή του. Μήπως τους είχε όμως ανάγκη για να σπάσει τον ασφυκτικό κλοιό που κρατάνε τόσες δεκαετίες οι παραδοσιακοί πολιτικοί, οι σύμβουλοι και παρασύμβουλοι που έφεραν την χώρα εκεί που την έφεραν, χωρίς ποτέ να αναλάβουν ευθύνες;
Πέρασαν έντεκα χρόνια από τον Απρίλιο του 2010 που ο τότε πρωθυπουργός ανακοίνωσε –από το Καστελόριζο– την ένταξή μας σε πρόγραμμα του ΔΝΤ.
Πρώτα στην περίεργη κριτική «Γιατί ανακοινώθηκε η ένταξή μας σε πρόγραμμα σωτηρίας από το Καστελόριζο;» Νομίζω σήμερα, με τα προβλήματα με την Τουρκία να φουντώνουν, η ανακοίνωση που προβλήθηκε σε όλη την υφήλιο τον Απρίλιο του 2010, με τον τίτλο ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ, ΕΛΛΑΔΑ στις λεζάντες του CNN και του BBC, αποδεικνύει τη σοφία της τοποθεσίας. Όπως λέει και ο ίδιος ο πρώην πρωθυπουργός: «Δεν καταλαβαίνω, δεν είναι Ελλάδα το Καστελόριζο; Θα ήταν αλλιώς αν το είχα κάνει από τη Λάρισα ή το Μαξίμου;»
Μια απαρατήρητη υπόσχεση που τηρήθηκε αρχικά ήταν να μειωθεί το μέγεθος και η πολυτέλεια όλων των κυβερνητικών αυτοκινήτων και, συνεπώς, όχι μόνο να μειωθεί το κόστος για τον κρατικό προϋπολογισμό, με θετικά αποτελέσματα στη ρύπανση, αλλά και να απαλλαγεί η νέα τότε κυβέρνηση από ένα σύμβολο κυβερνητικής εξουσίας και προνομίων – τα υψηλά ιπποδύναμα των επίσημων οχημάτων Mercedes.
Τι ήθελε ένας πολιτικός να κρύβεται πίσω από τα φιμέ τζάμια των Mercedes; Καταργήθηκαν εν μία νυκτί.
Ο Γιώργος, σε μια από τις προεκλογικές του ομιλίες, είχε υποσχεθεί ότι τουλάχιστον το 40% όλων των νέων υπουργών θα ήταν γυναίκες – και τήρησε αυτή την υπόσχεση. Δεν ήταν μόνο η εμπειρία του από τη Σουηδία και τον Καναδά, ούτε τα φεμινιστικά μαθήματα της μητέρας του που τον έπεισαν για την ανάγκη να υπάρχουν γυναίκες στην εξουσία. Η ίδια η φύση της συλλογικής προσπάθειας που απαιτείται για τη διοίκηση μιας κυβέρνησης σήμαινε ότι χρειαζόταν μια εντελώς διαφορετική στάση, αν ήθελε να επιτύχει στην προώθηση των σκληρών μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται για την ανάκαμψη της οικονομίας.
Είχα ρωτήσει κάποια στιγμή τον Γιώργο αν η ύπαρξη τόσων γυναικών στη σύνθεση της νέας κυβέρνησης άλλαξε κάτι. Μου απάντησε ότι με τις γυναίκες αυξήθηκε ο ανοικτός διάλογος στα υπουργικά συμβούλια. Σύμφωνα με την εμπειρία του, σε αντίθεση με τους άντρες, οι γυναίκες σπάνια φοβούνταν να κάνουν ερωτήσεις σε ανοιχτές συναντήσεις και συνέδρια σε πάρτι. Δεν προσποιούνταν ότι «γνωρίζουν τα πάντα». Ένας άντρας στην ελληνική κοινωνία θεωρείται υποτιμημένος και αδύναμος αν τολμήσει να δείξει ότι αγνοεί κάτι. Η υποβολή ερωτήσεων –σχετικά με μια πολιτική ή έναν νόμο ή οτιδήποτε άλλο– ήταν ένα σημάδι ότι ο άνθρωπος δεν ήταν παντογνώστης. Μια γυναίκα –που ήδη θεωρείται «αδύναμη»– δεν έχει τίποτα να χάσει. Μια γυναίκα σηκώνει το χέρι της και ζητά διευκρινίσεις.
Μια ακόμη αλλαγή που μένει μαζί μας ακόμη και σήμερα ήταν το βραβευμένο από τον ΟΗΕ Transparency.gr – ή σήμερα Οpengov.gr. Όλες οι αποφάσεις και οι δαπάνες, από την αγορά μολυβιών έως την πρόσληψη ξαδέλφων, ήταν έγκυρες μόνο αν είχαν συνημμένο αριθμό Internet Protocol, δηλαδή εάν η εν λόγω απόφαση δημοσιευόταν στο διαδίκτυο. Αυτό είχε βαθιές συνέπειες για τον δημόσιο έλεγχο των μεγάλων δαπανών και των ρουσφετιών. Με διαφάνεια στο διαδίκτυο, κάθε κίνηση μπορεί πια να την παρακολουθήσει ο ίδιος ο λαός – σε ποιον ανατέθηκε ένας δρόμος, πόσα μολύβια αγόρασε το Υπουργείο Παιδείας, ποιος μετατέθηκε πού και πόσα ξοδεύτηκαν για ένα δείπνο στο Μαξίμου.
Ένας από τους πρώτους νόμους ήταν η απαγόρευση του καπνίσματος σε όλους τους δημόσιους χώρους, όχι μόνο νοσοκομεία και κυβερνητικά κτήρια, αλλά και εστιατόρια, καφετέριες, ταξί και τα παρόμοια. Υπήρχαν υπουργοί που έλεγαν ότι την εποχή της κρίσης πρέπει να αφεθεί ελεύθερο το κάπνισμα, όπερ και δεν εφαρμόστηκε ως την έλευση του Μητσοτάκη.
Για το περιβόητο χρέος, μην πούμε πολλά. Θυμάμαι ερώτηση του Γιώργου σε debate με όλους τους αρχηγούς, όπου ρώτησε τον Καραμανλή πόσο ήταν το έλλειμμα. Απάντηση δεν δόθηκε… Γιατί; Το 2009 η κυβέρνηση της ΝΔ είχε ξοδέψει 36 δισεκατομμύρια περισσότερα από όσα είχαν μαζέψει σε φόρους – που μεταφράστηκε σε πραγματικό κρατικό έλλειμμα άνω του 15%. Κάποιος δεν έκανε τη δουλειά του, στην Ελλάδα και στην ίδια την Ευρώπη.
Κι έτσι, αντί η νέα κυβέρνηση να έχει την ευκαιρία να προωθήσει την οικονομική ανάκαμψη, αναγκάστηκε μέσα σε εσωτερικές αντιπαραθέσεις με βία και σφοδρότητα, μέσα σε ένα διεθνές σύστημα που δεν πίστευε τα στοιχεία της χώρας, να τρέξει να σβήσει φωτιές. Για τα επόμενα δυο χρόνια –κάπως όπως και τώρα με την πανδημία– η κυβέρνηση ξόδεψε ατέλειωτες ώρες σε διαπραγματεύσεις με την ΕΕ για να αποφύγουμε μια τεράστια χρεοκοπία. Αυτό το πετύχαμε με την ένταξή μας σε πρόγραμμα του ΔΝΤ και μια δανειοδότηση που έφτασε τα περίπου 320 δισ. προς τη χώρα μας, χάρη στη δόμηση ενός νέου ευρωπαϊκού συστήματος στήριξης που ήταν ουσιαστικά εφεύρημα για να σωθεί η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία και η Ιταλία.
Τη νύχτα της 4ης Οκτωβρίου του 2009 το ζοφερό μέλλον δεν ήταν εμφανές. Πίστευαν στο ΠΑΣΟΚ ότι θα ξεκινούσε ένας πραγματικός εκσυγχρονισμός της χώρας, με τη μείωση του υπερβολικά φουσκωμένου κράτους, με μεγάλη εξοικονόμηση πόρων (λεφτά υπάρχουν!), που θα μπορούσαμε να επενδύσουμε παραγωγικά.
Η κυβέρνηση του 2009 είχε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για το σύστημα υγείας, για το εκπαιδευτικό σύστημα και το σύστημα προσλήψεων, καθώς και την πλήρη διαφάνεια και διαβούλευση σε όλα. Η ομάδα του Γιώργου –και το ξέρω από πρώτο χέρι– είχε εργαστεί λεπτομερώς με κορυφαίους ανθρώπους της Ελλάδας. Πήραν ιδέες από όπου κι αν ήρθαν, τις best practices. Εκείνο που σταματάει όλες τις αλλαγές είναι η νοοτροπία ότι «αυτό δεν να λειτουργήσει στην Ελλάδα γιατί είμαστε διαφορετικοί».
Είχε επίσης συζητήσει με πολλούς που είχαν εμπειρία διαχείρισης εξουσίας στο εξωτερικό και τους έφερε μαζί του, όπως τον Kevin Featherstone του LSE και τον πρώην διευθυντή του γραφείου του πρωθυπουργού της Αυστραλίας. Επρόκειτο να δημιουργηθεί μια ομάδα εμπειρογνωμόνων στο πρωθυπουργικό γραφείο – κάτι που δεν υπήρχε ως τότε. Μια σύγχρονη ομάδα πολιτικής, κάτι σαν το DEMOS στην Αγγλία. Και αυτό για να σπάσει η παράδοση των “insiders”, που δούλευαν μέσα στο «σύστημα» εξουσίας. Δηλαδή μακριά από τους συμβούλους που έχουν όλες τις λύσεις ενώ χτίζουν τη δική τους αυτοκρατορία, εκείνους που δεν έχουν πρόβλημα με την κατάχρηση εξουσίας, αυτούς που θα μπορούσαν μεν να φέρουν αποτελέσματα, αλλά με τους παλιούς τρόπους, και δεν βοηθούσαν έτσι στον εκσυγχρονισμό της χώρας.
Είναι εκείνοι οι εξαρτημένοι σύμβουλοι που αντλούν δύναμη από τον κάθε πρωθυπουργό για να ενισχύσουν τα δικά τους συμφέροντα. Γι’ αυτό ο Γιώργος έφερε στην κυβέρνηση τόσους «κηπουρούς», όπως ονομάστηκαν οι νέοι και άβγαλτοι από τους «παλιούς», επειδή οι «κηπουροί», ως άτομα έξω από το σύστημα, χάλαγαν τις συνήθειες των παλιότερων πολιτικών. Γι’ αυτό και έγινε τόσο μεγάλη επίθεση στους ανθρώπους αυτούς. Ανεξέλεγκτοι όλοι τους… μήπως άλλαζαν τα πράγματα; Ή μήπως έπρεπε και εκείνοι να θαφτούν μαζί με τον ίδιο τον πρωθυπουργό που τολμούσε να ανατρέψει τις αιώνιες συνήθειες της παραδοσιακής διαχείρισης εξουσίας;
Κι έτσι σήμερα, τόσα χρόνια μετά, βλέπουμε μια κυβέρνηση να παλεύει κι εκείνη με μια πρωτοφανή κρίση, την πανδημία. Το θέμα είναι να καταφέρει την ίδια στιγμή να μην παρατήσει το μεγάλο όνειρο της πραγματικής μεταρρύθμισης και του εκσυγχρονισμού της χώρας, πράγμα που διέκοψε η συντήρηση της κυβέρνησης Σαμαρά και το υπερσυντηρητικό κόμμα που ονομάζεται ΣΥΡΙΖΑ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου