Γιώργος Γεννηματάς:

22 Χρόνια μετά...

Ήταν Υπουργός Εσωτερικών 

 Και στο κείμενο που ακολουθεί μιλάει για την Περιφερειακή ανάπτυξη, το Δημοκρατικό Προγραμματισμό και την αποκέντρωση, την ιδιωτική πρωτοβουλία και τον κρατισμό, το ρόλο της Βόρειας Ελλάδας, τους ανεκμετάλλευτους πόρους.

 Τόσα χρόνια μετά εξακολουθούν τα θέματα αυτά να μας απασχολούν, να μένουν αναπάντητα και ζητούμενα.

Ο σχεδιασμός στην καλύτερη περίπτωση μεταφέρθηκε στα γραφεία των Υπουργών και στους συμβούλους τους.

 Η μεταρρυθμιστική ανάγκη έγινε καραμέλα που οδήγησε σε ασκήσεις επί χάρτου πολλές φορές και αδιάκοπο ράβε ξήλωνε.

 Ο διάλογος και η συμμετοχή εγκαταλείφτηκαν.

Οι επενδυτές διώκονται.

 Ακόμα και ο ορυκτός πλούτος της χώρας ενοχοποιείται.

Κάποιοι μιλούν για το βαθύ ΠΑΣΟΚ που αντιστάθηκε στις μεταρρυθμίσεις.

Αλήθεια είναι πως κάποια στιγμή και το ΠΑΣΟΚ υπέκυψε στην αλαζονεία της εξουσίας και τη δύναμη της εικόνας, τη δύναμη των συμφερόντων, τοπικών και οικονομικών.

Υποχώρησε στο σύστημα που προσπαθούσε να αλλάξει.

Αυτό δεν αναιρεί την προσπάθεια και το έργο, τη δημιουργία και την τόλμη για αλλαγές και ρήξεις.

Η μεγαλύτερη αλήθεια όμως είναι ότι αυτοί που βολεύονται σήμερα με τον αφορισμό του ΠΑΣΟΚ και την ισοπέδωση της διαδρομής του, είχαν και έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην παραγωγή ελλειμμάτων και αδιεξόδων.

Οι άνθρωποι ζουν όσο τους θυμούνται και σήμερα 22 χρόνια μετά το θάνατό του και 34 χρόνια αφότου γράφτηκε αυτό το κείμενο η μεθοδολογία και ο τρόπος σκέψης του Γιώργου Γεννηματά είναι πολύτιμος οδηγός για να ξαναπιάσουμε το νήμα της ανθρωπιάς, της ανάπτυξης, της αλληλεγγύης και της συλλογικής προσπάθειας.

Έφυγε νωρίς και δεν έζησε αυτά που άξιζε να ζήσει, να ολοκληρώσει όσα πίστευε ότι έπρεπε να γίνουν για την Ελλάδα και τη δημοκρατική παράταξη, πίστευε όμως ότι θα υπάρξουν πολλοί με μεγαλύτερες δυνάμεις από εκείνον που θα τα κάνουν πράξη.

 Ξημερώνει η Μεγάλη Δευτέρα και είναι δύσκολη. 

Μία ακόμα δύσκολη μέρα για την Ελλάδα και κάθε ελληνική οικογένεια. 

Η ανάμνηση του όμως, η σκέψη του και η στάση ζωής του είναι και μια χαραμάδα στην ελπίδα. 

Και όπως έλεγε και ο ίδιος αξίζει να δουλέψουμε για να γίνει πόρτα αυτή η χαραμάδα της ελπίδας. 

Για την Ελλάδα που μας αξίζει. 

«Σε καμιά περίπτωση δεν εννοούμε την αποκέντρωση σαν μια απλή διοικητική μεταρρύθμιση.

 Ασφαλώς αποτελεί κρίσιμο θέμα Δημοκρατίας η μεταβίβαση αρμοδιοτήτων και αποφάσεων όσο γίνεται πιο κοντά στον ίδιο το λαό. 

Μα σε μια χώρα σαν τη δικιά μας με το πιο συγκεντρωτικό σύστημα της Ευρώπης και με ένα απαράδεκτο και στρεβλό μοντέλο ανάπτυξης, η διοικητική, οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική αποκέντρωση αποτελεί τη μεγάλη πολιτική ελπίδα και ταυτόχρονα τη μόνη διαδικασία για να φτάσουμε στην προκοπή του τόπου.

 Να γκρεμίσουμε τα σύνορα ανάμεσα στην ανάπτυξη και στην υπανάπτυξη, ανάμεσα στην πρόοδο και στο μαρασμό. 

Μέχρι χτες είχαμε σιγά σιγά ανακαλύψει το κοινωνικό κόστος. 

Σήμερα όμως έχουμε όλοι αντιληφθεί το τεράστιο οικονομικό κόστος που απαιτείται για την προστασία απέναντι σ’ αυτή την κρίση της ποιότητας ζωής. 

Αντίθετα, στην ελληνική επαρχία, όπου έλειψαν οι παραγωγικές επενδύσεις, που ρήμαξε από τη φυγή του ανθρώπινου δυναμικού, βρίσκονται οι πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας.

 Όχι μόνο η γεωργία ή η αλιεία και τα δάση αλλά και ο ορυκτός πλούτος, το υδάτινο δυναμικό, οι πρώτες ύλες. 

Πλούτος που δεν έχει καν απογραφεί ή που βρίσκεται παραμελημένος μέσα στις κοινότητες ή στις δασικές εκτάσεις, στα ποτάμια ή στις θάλασσές μας.

 Συστηματική πρέπει να είναι η επιστημονική απογραφή των πόρων.

 Η ενδυνάμωση της Τ.Α., των δήμων, αύριο η δεύτερη και η τρίτη βαθμίδα αυτοδιοίκησης αποτελούν μια σημαντική προσπάθεια για τη δημιουργία ενός δημοκρατικού διαλόγου. Αυτός ο διάλογος έχει ξεκινήσει.

 Η διαδικασία κατάρτισης του πενταετούς προγράμματος στην περιφέρεια, στα χωριά, στις πόλεις και στους νομούς έδωσε, ήδη, με όλα τα αναπόφευκτα λάθη και τις αδυναμίες ενός πειράματος, μια νέα διάσταση στην έννοια προγραμματισμός. 

Χωρίς να έχουν ολοκληρωθεί τα όργανα, μπορούμε να πούμε ότι βρισκόμαστε μέσα στα πλαίσια ενός δημοκρατικού διαλόγου με όλα τα χαρακτηριστικά του δημοκρατικού προγραμματισμού. 

Μπορεί και πρέπει να αναπτύξουμε τους στρατηγικούς τομείς της οικονομίας, να προχωρήσουμε στη συστηματική επιστημονική έρευνα και ανάπτυξη της τεχνολογίας, να καθετοποιήσουμε την παραγωγή, να αναπτύξουμε τους τομείς και τους κλάδους που συγκεντρώνουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα. 

Μπορεί και πρέπει να προσδιορίσουμε τους κανόνες του παιχνιδιού για την ανάπτυξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.

 Μπορεί και πρέπει να δώσουμε μια νέα διάσταση στο δημόσιο τομέα, που να δουλέψει με κοινωνικά κριτήρια όσον αφορά τους στόχους αλλά με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια ως προς τη λειτουργία. 

Μπορεί και πρέπει να δώσουμε τη μάχη της αύξησης της παραγωγικότητας. 

Πρέπει όμως πρωταρχικά να δώσουμε τη μάχη της περιφερειακής ανάπτυξης και της λαϊκής συμμετοχής και στη λήψη των αποφάσεων και στην αναπτυξιακή προσπάθεια. 

Μέσα από μικρές επιχειρήσεις των δήμων και των κοινοτήτων ή μεικτές επιχειρήσεις και φορείς συνεταιριστικής οργάνωσης και λαϊκής βάσης μπορούμε να περάσουμε σε νέες σχέσεις παραγωγής. 

Σχέσεις που είναι αντίθετες προς τον κρατισμό, που δεν ανταγωνίζονται την ιδιωτική πρωτοβουλία, που αντίθετα τη συμπληρώνουν και την ευνοούν. 

Ακόμα η ανάπτυξη αυτού του τομέα, λαϊκής συμμετοχής, ας πούμε του κοινωνικού τομέα, βοηθά στην επανεπένδυση του πλεονάσματος στον τόπο παραγωγής χωρίς διαρροές προς το κέντρο ή έξω από τα σύνορα της χώρας.

 Σ’ αυτά τα πλαίσια έχουμε ξεκινήσει μια δύσκολη προσπάθεια προωθώντας το νέο θεσμικό πλαίσιο και τη σταδιακή μεταφορά αρμοδιοτήτων και πόρων από το κέντρο στην περιφέρεια προσπαθώντας στην πρώτη φάση να ελέγξουμε τον προγραμματισμό όχι μέσα από το κράτος αλλά μέσα από τον ίδιο το λαό. 

Προωθούμε ταυτόχρονα νέους θεσμούς πιστωτικής, τεχνολογικής και τεχνικής υποστήριξης που θα αποτελέσουν το κλειδί της επιτυχίας. 

Επιλέξαμε την εφαρμογή ενός μακρόπνοου προγράμματος, βήμα με βήμα. 

Δε θελήσαμε με ένα νομοσχέδιο να εφαρμόσουμε κάποιο εγκεφαλικό κατασκεύασμα ή το τελικό μας όραμα. 

Επιζητήσαμε τη σταδιακή προώθηση νέων θεσμών που θα καταξιώνονται στην πράξη, θα αποκτούν τη μεγαλύτερη δυνατή λαϊκή συναίνεση.

 Ο χρόνος θα δείξει αν επιλέξαμε τον optimum δρόμο.

 Θα ήθελα μόνο να τονίσω ότι διαφωνώ με την ξεπερασμένη θεωρία των «πόλων ανάπτυξης». 

Στόχος του πενταετούς είναι η ανάπτυξη πλέγματος οικισμών και ο συνδυασμός τους με τα αστικά κέντρα με ισόρροπη κατά το δυνατόν ανάπτυξη τομέων και κλάδων, με έμφαση σ’ αυτούς που συγκεντρώνουν τα συγκριτικά πλεονάσματα.

 Θα ήθελα ακόμη να τονίσω ότι ο αντίστοιχος «διάλογος Βορρά -Νότου», μεταφερμένος αντίστροφα μέσα στη χώρα μας, δεν έχει νόημα σ’ έναν αποκεντρωμένο δημοκρατικό προγραμματισμό που έχει στόχο το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό.

 Αντίθετα, η στρατηγική σημασία της Βόρειας Ελλάδας, όχι μόνο για την αυτοδύναμη ανάπτυξη αλλά για την ίδια την εθνική μας ανεξαρτησία, δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην αναπτυξιακή προσπάθεια στο Βορρά. 

Φιλοδοξούμε πράγματι να αξιοποιήσουμε τη γεωπολιτική θέση της συμπρωτεύουσας και της Βόρειας Ελλάδας γενικότερα ως σταυροδρόμι της Ευρώπης, των Βαλκανίων, της Ασίας και της Μεσογείου. 

Σταυροδρόμι ανάπτυξης και ειρήνης.» 

*Ολόκληρο το κείμενο υπάρχει στο ηλεκτρονικό βιβλίο