Νίκος Παπανδρέου:

  Σχέδιο...!!

Για να ανοίξουμε την οικονομία τώρα!

Άρθρο-Παρέμβαση στο περιοδικό ''Οικονομική Επιθεώρηση''.

Δεν είναι μόνο η ίδια η πανδημία με τους σοβαρούς της κινδύνους που μας ταλαιπωρεί. Μαζί με τον απτό φόβο της θνησιμότητας, έχουμε και το τελικά μεγάλο οικονομικό κόστος, αποτέλεσμα των αναγκαστικών περιοριστικών μέτρων.

Για το 2020 το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν έπεσε κατά 7%, ενώ περιμένουμε ανάλογη πτώση το 2021. Μαγαζιά κλειστά, εστιατόρια που ίσως δεν θα ξανανοίξουν ποτέ, μια οικονομία στον πάγο εν αναμονή της λύσης των εμβολιασμών.

Η αλήθεια είναι ότι τούτο το καλοκαίρι χαλαρώσαμε τα μέτρα χάριν του τουρισμού και δεν μας βγήκε. Ελπίζαμε ότι το μεγαλύτερο μέρος του προ- βλήματος είχε περάσει και ότι οι συνήθειες των διακοπών δεν θα έφερναν μια αύξηση των κρουσμάτων. Πέραν των ψευδαισθήσεων του Αυγούστου, πιστεύαμε ότι με την έλευση του εμβολίου σύντομα θα είχαμε απελευθερωθεί από τα δεσμά των περιορισμών και θα κυκλοφορούσαμε όπως πάντα. Τώρα αυτή η πρόταση μοιάζει εξωπραγματική. Η πρόβλεψη είναι ότι θα έχουμε εμβολιαστεί ως το τέλος του έτους, άρα οι ημερομηνίες της πλήρους «ελευθερίας» είναι ακόμη μακρινές.

Υπάρχει τρόπος να ανοίξουμε όλες τις επιχειρήσεις από τώρα – και πριν από τον εμβολιασμό; Να δώσουμε δη- λαδή οριστική λύση στο ψευδεπίγραφο δίλημμα: «άνοιγμα της οικονομίας ή προστασία της δημόσιας υγείας»;

Να ανοίξουμε την οικονομία με ασφά- λεια, να εργαστούν οι τουριστικές επιχειρήσεις το καλοκαίρι χωρίς να θέτουμε σε κίνδυνο ζωές, χωρίς ο ιός να επηρεάζει όλο και περισσότερους ανθρώπους;

Ναι, υπάρχει! Τέτοια λύση προτείνει η σοβαρή (κατ’ εμέ) εξηντασέλιδη εμπεριστατωμένη μελέτη με μοντέλα επιδημιολογικά και οικονομετρικά που ετοίμασε το Ίδρυμα Γεωργίου Παπανδρέου. Είναι αποτέλεσμα σοβαρής εργασίας από επιφανείς επιστήμονες.

Εν συντομία, η μελέτη προτείνει μια ρεαλιστική και εφαρμόσιμη λύση για να τελειώνουμε μια και καλή με τα αλλεπάλληλα «λόκνταουν» και να ανοίξουμε κανονικά. Ποια είναι η λύση αυτή;

Η μαζική χρήση rapid test σε όλο τον πληθυσμό.

Το συγκεκριμένο σχέ- διο προβλέπει τη δημιουργία 10.000 σταθμών διεξαγωγής τεστ ανά την επικράτεια, με βάση τον πληθυσμό του κάθε δήμου, και τη διεξαγωγή δωρεάν rapid tests σε όλη τη χώρα. Με το σχέδιο προβλέπεται μια μείωση κρουσμάτων κατά 91%. Από τη στιγμή που γνωρίζουμε όλα τα κρούσματα, μπορούμε άμεσα να περιορίσουμε τη μετάδοση της νόσου. Όσοι είναι αρ- νητικοί κυκλοφορούν ελεύθεροι (με μάσκα στην αρχή) και με την κρατική βεβαίωση αρνητικού τεστ. Σε όσους βγουν θετικοί ζητείται να μπουν σε καραντίνα, όπως τώρα, και φυσικά δεν λαμβάνουν ανάλογη βεβαίωση.

Υπάρχει προηγούμενο – στη Σλοβακία. Πρόσφατα η Σλοβακία εφάρμοσε ένα σχέδιο μαζικών τεστ για τον πληθυσμό. Είχαν εξαιρετικά αποτελέσματα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Εφαρμόζοντας αυτό το σχέδιο, η Σλοβακία απέδειξε στον κόσμο πόσο κρίσιμης σημασίας είναι τα τεστ και έδειξε ότι είναι δυνατόν να δημιουργηθεί μια ασφαλής κοινωνία χωρίς την ανάγκη υγειονομικών παρεμβάσεων ή εμβολίων. Τα τεστ είναι μακράν το πιο κρίσιμο κομμάτι οποιασδήποτε απάντησης στην Covid-19. Δίνει στις χώρες τη δυνατότητα να εντοπίσουν και να περιορίσουν τον ιό για να ανοίξουν ξανά τις οικονομίες τους με ασφάλεια.

Η Σλοβακία μπόρεσε να χρησιμο- ποιήσει αυτά τα rapid tests και να επιτύχει εξαιρετικά αποτελέσματα. Η διασπορά της νόσου μειώθηκε κατά 60% εντός μίας εβδομάδας και κατά 80% σε δύο εβδομάδες. Η μεγάλη μείωση αποδίδεται στο σχέδιο μαζικών τεστ του πληθυσμού.

Η επιτυχία του πιλοτικού έργου της Σλοβακίας στη μείωση της διασποράς έως και 80% σε δύο εβδομάδες είναι συγκλονιστική. Είναι φυσικά ένα ισχυρό επιχείρημα για μαζικά τεστ σε εθνικό επίπεδο. Το ίδιο μοντέλο έχουν πει ότι θα ακολουθήσουν το Λουξεμβούργο και η Αυστρία. Είναι σαφές πόσο επιτυχημένο ήταν το πιλοτικό τους έργο και πόσο πιθανό είναι να σωθούν ζωές. Επιπλέον, με το ποσοστό επιτυχίας τους, η χώρα μπορεί να ανοίξει ξανά και οι άνθρωποι να επιστρέψουν με ασφάλεια στην εργασία, αποτρέποντας την καταστροφική οικονομική παρακμή.

Αρχικά θα γίνουν δύο μαζικοί γύροι σε ολόκληρο τον πληθυσμό, με διαφορά πέντε ημερών. Δηλαδή δύο rapid tests εντός δέκα ημερών. Έτσι απομονώνονται όλα τα ενεργά κρού- σματα εντός της χώρας και την ίδια στιγμή σπάνε οι αλυσίδες διασποράς.

Το σχέδιο βασίζεται στην επανάληψη των μαζικών ελέγχων σε επίπεδο γενικού πληθυσμού τουλάχιστον για ένα εξάμηνο. Με αυτόν τον τρόπο θα βρεθούν όλα τα θετικά κρούσματα.

Πόσο κοστίζει το εγχείρημα; Περίπου 80 εκατομμύρια ευρώ τον μήνα για 6 μήνες. Είναι πολλά τα χρήματα; Ναι. Αλλά και λίγα. Σε σύγκριση με τα τρία δισ. που μοιράζει η κυβέρνηση σχεδόν κάθε μήνα για τη στήριξη της οικονομίας, τα 80 εκατομμύρια τον μήνα δεν είναι πολλά – δεδομένου ότι έτσι ανοίγει και η οικονομία.

Tα ποσά αυτά δείχνουν τη μεγάλη διαφορά μεταξύ των σημερινών πακέτων στήριξης της οικονομίας και του σχεδίου για μαζικά τεστ. Τα τεστ θα γίνουν σε όλους τους κατοίκους, με εξαίρεση τα βρέφη. Επισημαίνεται ότι δεν θα είναι υποχρεωτικά. Ωστόσο, όσοι δεν συμμετάσχουν θα πρέπει να μπουν σε υποχρεωτική καραντίνα τουλάχιστον δεκατεσσάρων ημερών.

Με το σχέδιο αυτό, κάθε Έλληνας θα διαγνωσθεί θετικός ή αρνητικός στον ιό. Οι θετικοί που δεν το γνωρίζουν ακόμη θα απομονωθούν και θα σταματήσουν τη διασπορά του ιού στους συμπολίτες μας.

Το πιο σημαντικό: μετά τον πρώτο γύρω ανοίγουν μαγαζιά, αίρεται η απαγόρευση κυκλοφορίας και ο περιορισμός των ελευθεριών.

Υπάρχουν φυσικά εύλογες αντιρρήσεις. Υπάρχουν αρκετά rapid tests για να διεκπεραιωθεί η πρόταση; Μπορούμε να οργανωθούμε τόσο καλά ώστε να φτάσουμε σε μεγάλο ποσοστό κάλυψης του πληθυσμού; Θα έρθει ο κάθε πολίτης στα σημεία όπου θα γίνονται τα τεστ δύο Κυριακές στη σειρά ή θα το αγνοήσει τη δεύτερη; Εν γένει, θα αγκαλιάσει το εγχείρημα ο κόσμος;

Ας αντιστρέψουμε τα επιχειρήματα.

Αντέχει ο κόσμος το συνεχιζόμενο lockdown; Πόσο ακόμη θα μένει στο σπίτι πριν αρχίσει να αγνοεί εντελώς τους περιορισμούς λόγω κούρασης και Covid-fatigue;

Mήπως χειροτερέψουν τα πράγματα πριν καλυτερέψουν, και ξαφνικά έρθουμε αντιμέτωποι με απρόβλεπτες κοινωνικές καταστάσεις άρνησης τήρησης των μέτρων;

Πιστεύω ότι μπορούν να ξεπεραστούν οι αμφιβολίες, εάν θέσουμε το πρόβλημα ως εξής: συνεχίζουμε να βαδίζουμε στα τυφλά χωρίς να φαίνεται φως στο άμεσο μέλλον ή πιάνουμε τον ταύρο από τα κέρατα και βγαίνουμε ως κοινωνία και κυβέρνηση μπροστά, δίνοντας μια οριστική λύση στο φαινόμενο του lockdown, χωρίς να επιβαρύνεται η υγεία μας;

Αν η κυβέρνηση αγκαλιάσει το πρόγραμμα, αν το δούνε με θετικό μάτι οι επιστήμονες, αν υπάρχει διεθνές ενδιαφέρον, θα συμφωνήσει και ο κόσμος ότι με αυτό τον τρόπο επιτέλους θα ορθοποδήσει η οικονομία. Τόσες θυσίες έχουν γίνει ως τώρα. Αν το παρουσιάσουμε ως θέμα εθνικής σωτηρίας, πιστεύω θα συμμετάσχει ο κάθε πολίτης, με εξαίρεση εκείνους που δεν μπορούν να μετακινηθούν – και πάντα θα υπάρχουν και κάποιοι κακόβουλοι.

Και, φυσικά, δεν ακυρώνεται το υπάρχον πρόγραμμα εμβολιασμών, αλλά ενισχύεται με αυτό τον τρόπο.

Με όλα όσα προτείνονται, η Ελλάδα μπορεί να δείξει τον δρόμο. Μια χώρα Covid-free, η οποία θα είναι ανοικτή και θα μπορεί να λειτουργεί. Μια χώρα η οποία θα είναι έτοιμη για την τουρι- στική περίοδο, ώστε να υποδεχτεί με ασφάλεια τους ανθρώπους που επιθυμούν να έρθουν για διακοπές, είτε από το εξωτερικό είτε από το εσωτε- ρικό (κατόπιν rapid test!) Μια χώρα όπου θα ξέρουμε ότι ο καθένας τον οποίο συναντάμε είναι αρνητικός.

Εν τέλει, η πρόταση προσφέρει έναν συγκεκριμένο οδικό χάρτη για την ελευθερία της χώρας μας από την κλεισούρα που μας έχει επιβάλει η πανδημία.

Όπως λέγανε παλιότερα, αέρα!

Άρθρο-Παρέμβαση στο περιοδικό ''Οικονομική Επιθεώρηση''.