Ο Αλέξης Τσίπρας επιστρέφει. Αν όχι ακόμα στο πολιτικό προσκήνιο, σίγουρα στην κορυφή του δημόσιου διαλόγου. Το βιβλίο του, τον πρόλογο του οποίου προδημοσίευσε μέσω της ιστοσελίδας του Ινστιτούτου του, δεν είναι ένα απλό πολιτικό χρονικό ή απολογισμός της διακυβέρνησής του.

Σύμφωνα με το «ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ» και τον Αντώνη Αντωνόπουλου, είναι περισσότερο η προσπάθειά του να αλλάξει το αφήγημα και να επανατοποθετήσει τον εαυτό του σε μια νέα εκκίνηση, από την οποία θα ξεκινήσει για να «καταλάβει» και πάλι το Μέγαρο Μαξίμου.

«Υπάρχουν στιγμές στη ζωή που φτάνεις σ’ έναν κόμπο. Έναν κόμπο που αν δεν τον λύσεις, δεν μπορείς να προχωρήσεις», γράφει, μεταξύ άλλων, ο Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος φαινομενικά μιλά για το 2015, όμως η συγκεκριμένη φράση θα μπορούσε να αφορά το ίδιο εύκολα και την απόφασή του για παραίτηση από τον ΣΥΡΙΖΑ, που έκλεισε μια σχέση δεκαετιών.

Το βιβλίο, όπως ο ίδιος εξηγεί, «γεννήθηκε από μια ανάγκη. Όχι από την ανάγκη για προσωπική δικαίωση… αλλά από την αίσθηση μιας εσωτερικής υποχρέωσης: την ανάγκη της μαρτυρίας». Η λέξη «μαρτυρία» δεν είναι τυχαία. Παραπέμπει όχι μόνο σε ανάμνηση, αλλά και σε αποστολή. Και μέσα από αυτήν τη γλώσσα φαίνεται πως ο Τσίπρας δεν γράφει για να κλείσει τον κύκλο του, αλλά για να τον ξανανοίξει.

 «Αφήγηση» για το μέλλον!

Η πολιτική του αφήγηση διαπνέεται από μια εσωτερική συνέπεια: Η πολιτική, όπως ο ίδιος σημειώνει, «όταν δεν ασκείται ως ρόλος που κληρονομείς αλλά ως εσωτερική αποστολή, έχει τη δύναμη να σε μεταμορφώσει». Η μεταμόρφωση αυτή, όμως, μοιάζει να αφορά όχι μόνο το παρελθόν του, αλλά και το μέλλον του. Ο Τσίπρας δείχνει να αντιλαμβάνεται την περίοδο της αποχής του ως απαραίτητη παύση, προκειμένου να ξαναβρεί τον εαυτό του μέσα σε μια νέα πραγματικότητα, κοινωνική, οικονομική, ιδεολογική.

Το νήμα αυτό συνεχίζει και ο Νίκος Μαραντζίδης, πανεπιστημιακός και μέλος του Ινστιτούτου που ίδρυσε ο πρώην πρωθυπουργός. Σε συνέντευξή του στο «Πρώτο Θέμα», ο Μαραντζίδης μιλά χωρίς περιστροφές για ένα πολιτικό και κοινωνικό «αίτημα επιστροφής». «Υπάρχει αίτημα να επιστρέψει, από ένα κομμάτι της κοινωνίας», λέει χαρακτηριστικά. Και συμπληρώνει: «Η επιστροφή του Τσίπρα πρέπει να σηματοδοτεί ένα καινούργιο κεφάλαιο. Δεν είναι λευκή επιταγή, “γύρνα πίσω αρχηγέ και εντάξει, δεν συνέβη τίποτα”».

Νέο ρεύμα…

Η φράση αυτή ίσως αποτυπώνει και το νέο πολιτικό στίγμα που φαίνεται να επιδιώκει ο Τσίπρας: Όχι μια μηχανική επάνοδο στο ίδιο κόμμα, αλλά δημιουργία ενός νέου ρεύματος, κοινωνικού, αξιακού και πολιτικού. Ο Μαραντζίδης μιλά άλλωστε για την πιθανότητα «ενός νέου πολιτικού κινήματος» και επιμένει πως «μόνο ο Τσίπρας μπορεί να σταθεί απέναντι στον Μητσοτάκη».

Αν το βιβλίο είναι η αυτοβιογραφική πηγή, η συνέντευξη του Μαραντζίδη είναι το πολιτικό πλαίσιο. Μαζί διαμορφώνουν ένα αφήγημα προσεκτικά δομημένο: Από τη μία, η εσωτερική αυτογνωσία του Τσίπρα και από την άλλη η εξωτερική επιβεβαίωση ότι η κοινωνία εξακολουθεί να τον «αναζητεί». Ο πρώην πρωθυπουργός γράφει: «Να δεις την όμορφη χώρα σου να στέκεται όρθια και τον λαό της να έχει σηκωθεί λίγο ψηλότερα». Η φράση λειτουργεί σαν υπόσχεση, σαν συνέχεια ενός πολιτικού ταξιδιού που δεν έχει ακόμη τελειώσει. Γι’ αυτό άλλωστε και ο τίτλος «Ιθάκη».

 …νέα αποστολή!

Είναι σαφές ότι ο Τσίπρας επιχειρεί να επανασυστηθεί όχι απλώς ως πρώην ηγέτης, αλλά ως φορέας μιας νέας αποστολής. Η γραφή του συνδυάζει αυτοκριτική και υπαινιγμό, προσωπική εξομολόγηση και συλλογική προσδοκία. Δεν μιλά για «νόστο», για επιστροφή στην ίδια Ιθάκη, αλλά για κάτι διαφορετικό. Όπως σημειώνει: «Η δική μου Ιθάκη δεν είναι απλώς μια αφήγηση του παρελθόντος. Δεν είναι η αφήγηση του νόστου».

Το «μήνυμα» που αναδύεται είναι διπλό: Αφενός, μια καταγραφή ευθύνης για όσα έγιναν, αφετέρου μια υπόρρητη πρόσκληση για όσα έρχονται. Ο Τσίπρας μοιάζει να λέει πως δεν αρκεί να «θυμάσαι» – πρέπει να διεκδικείς το μέλλον. «Το μέλλον διαρκεί πολύ», γράφει. «Και η χώρα μας έχει ανάγκη τη μνήμη. Αν δεν διεκδικήσεις την αλήθεια, τότε εγκαταλείπεις το σήμερα και το αύριο».