Ποιες οι ιδεολογικές...?

Και πολιτικές 

Προεκτάσεις από την υγειονομική 

κρίση στη νέα εποχή; 

 Παραθέτω συνέντευξη μου στον Κώστα Πανδή που αναρτήθηκε στο ιστολόγιο ananeotikiaristera.gr στις 22 Ιουνίου 2020. Φ.Σ.: Η υγειονομική κρίση ανέτρεψε την κυριαρχία της ιδεολογίας που υπαγόρευε την πρωτοκαθεδρία των αγορών έναντι του κράτους και της πολιτικής.

Το παράδοξο είναι ότι αυτή η ανατροπή δεν έγινε στην χρηματοοικονομική κρίση του 2008 που υπήρξε το αποτέλεσμα της κυριαρχίας αυτής της ιδεολογίας.

 Έγινε τώρα με την υγειονομική κρίση που δεν συσχετίζεται ευθέως με τις ιδεολογίες για το πρωτείο των αγορών και της οικονομίας. 

 Με την υγειονομική κρίση, η άποψη ότι η παρέμβαση του κράτους είναι πάντοτε οικονομικά επιζήμια και οδηγεί σε στρεβλώσεις στην λειτουργία των αγορών και σε μαρασμό την οικονομία εγκαταλείφθηκε και από τους πλέον ένθερμους υποστηρικτές της.

 Έτσι, η ιδεολογία που καθόριζε τις πολιτικές εξελίξεις τα τελευταία τριάντα χρόνια, κατέρρευσε σε διάστημα λίγων μόλις μηνών.

 Το κράτος τους τελευταίους μήνες σε όλο τον κόσμο παρεμβαίνει σε πρωτοφανή έκταση στην οικονομία, στην ασφάλεια, σε ζητήματα υγείας, παιδείας και κοινωνικής προστασίας. 

Επιβάλλει την αναστολή της οικονομικής δραστηριότητας, περιορίζει ή απαγορεύει την μετακίνηση των πολιτών από και προς το εξωτερικό αλλά και στο εσωτερικό της χώρας. 

Χορηγεί οικονομική στήριξη σε εργαζόμενους και ανέργους. Διευκολύνει τη χορήγηση δανείων προς τις επιχειρήσεις παρέχοντας την εγγύηση του δημοσίου, αναστέλλει την πληρωμή φόρων, μειώνει προσωρινά ή οριστικά άμεσους και έμμεσους φόρους. Ενισχύει οικονομικά επιχειρήσεις και συμμετέχει στο μετοχικό τους κεφάλαιο. Κρατικοποιεί ιδιωτικές μονάδες υγείας. Περιορίζει ή απαγορεύει την εξαγωγή υγειονομικού υλικού, ειδών διατροφής κ.ά. Η ΕΕ αποφάσισε την αναστολή των δημοσιονομικών κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης όπως και των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις για να διευκολυνθούν τα κράτη μέλη στις δημοσιονομικές παρεμβάσεις τους. Οι κεντρικές τράπεζες σε παγκόσμια κλίμακα χορηγούν άφθονη ρευστότητα σε πρωτοφανή έκταση καλύπτοντας έτσι μέσω των τραπεζών τις χρηματοδοτικές ανάγκες των επιχειρήσεων αλλά και τη δυνατότητα των κρατών να δανείζονται από τις αγορές με χαμηλό κόστος. Χρηματοδοτούν άμεσα τις δαπάνες του προϋπολογισμού όπως για παράδειγμα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι πολίτες πλέον σε όλον τον κόσμο έχουν αυξημένες προσδοκίες από το κράτος και τα πολιτικά κόμματα εξαιτίας της κρίσης πανδημίας. Μελλοντικά θα διεκδικήσουν ποιοτικές δημόσιες υπηρεσίες υγείας, ασφάλεια στην διατροφή, στις μετακινήσεις και στο εργασιακό τους περιβάλλον. Στήριξη όταν βρίσκονται χωρίς δουλειά ή υποχρεώνονται σε καθεστώς μερικής απασχόλησης. Όλα αυτά έρχονται να προστεθούν στις μεγάλες ανατροπές που φέρνουν στην οικονομία οι τεχνολογικές εξελίξεις με την τεχνητή νοημοσύνη, οι στόχοι για την ψηφιακή οικονομία, για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής. Επομένως, οι κυβερνητικές παρεμβάσεις των τελευταίων τεσσάρων μηνών δημιούργησαν νέα δεδομένα που θα επηρεάσουν τις πολιτικές εξελίξεις σε όλο τον κόσμο όχι πάντα προς την ίδια κατεύθυνση ούτε κατ’ ανάγκη προς πιο προοδευτικές επιλογές. ΕΡ: Ο ρόλος της σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη και στην Ελλάδα στις νέες συνθήκες 

 Φ.Σ.: Η κρίση πανδημίας βρήκε τα Ευρωπαϊκά Εργατικά, Σοσιαλιστικά και Σοσιαλδημοκρατικά κόμματα αποδυναμωμένα εκλογικά. Μπορεί όμως να οδηγήσει σε ανατροπή αυτής της καθοδικής πορείας των τελευταίων δέκα ετών. Ειδικά τώρα που στο σύνολό τους οι περισσότερες κυβερνήσεις ακόμη και οι δεξιές\συντηρητικές υιοθετούν τον «Κεϋνσιανισμό». Αυξάνουν δηλαδή τις δαπάνες για να ξεπεράσουν τα προβλήματα που προκαλεί η πανδημία στην οικονομία. Για να ανακτήσει ένα πιο ισχυρό ρόλο η Σοσιαλδημοκρατία στην Ευρώπη και στην Ελλάδα χρειάζεται να αναπροσανατολιστεί. Είναι πλέον αποδεκτό ότι η τελευταία εκδοχή της σοσιαλδημοκρατίας, αυτή δηλαδή του Τρίτου Δρόμου, οδήγησε στις περισσότερες χώρες στη διάρρηξη των σχέσεων της με τους παραδοσιακούς ψηφοφόρους οι οποίοι μετακινήθηκαν είτε σε νέα αριστερά κόμματα είτε σε εθνικιστικά ή και ακροδεξιά κόμματα. Η υποχώρηση της εκλογικής της επιρροής προέκυψε από την προσχώρηση της στην άποψη ότι η οικονομία και οι αγορές πρέπει να έχουν τα πρωτεία έναντι της πολιτικής. Όπως επίσης ότι η υποχρέωση των Σοσιαλιστικών κομμάτων εξαντλείται στο να δοθούν σε όλους οι ίδιες ευκαιρίες. Δεν χρειάζονται εκ των υστέρων παρεμβάσεις από το κράτος ακόμη και αν εξακολουθούν να υπάρχουν έντονες ανισότητες. Έτσι, τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα έχασαν μεγάλο μέρος από το ακροατήριο τους αφού παραιτήθηκαν από την προσπάθεια να διατηρήσουν ισχυρές τις προϋποθέσεις που επιτρέπουν την ανοδική οικονομική και κοινωνική κινητικότητα. Η μεγάλη λοιπόν πολιτική πρόκληση για τη νέα σοσιαλδημοκρατία είναι να επιλέξουν τα κόμματα τις νέες κοινωνικές συμμαχίες που θέλουν να εκπροσωπήσουν. Αυτό προϋποθέτει ότι τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα θα προσδιορίσουν και θα ενισχύσουν τις νέες ταυτότητες που δημιουργήθηκαν στα κοινωνικά στρώματα ως αποτέλεσμα των τεχνολογικών εξελίξεων των οικονομικών και κοινωνικών μετασχηματισμών των τελευταίων είκοσι χρόνων. Στη βάση αυτών των αναζητήσεων να επαναπροσδιορίσουν τις πολιτικές προτεραιότητες τους σε εθνικό επίπεδο αλλά και για την ΕΕ. Με ποιο όραμα για την οικονομία και την κοινωνία και με ποιες προγραμματικές προτάσεις για την αντιμετώπιση των οικονομικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών προβλημάτων που οδηγούν σε άνιση κατανομή των εισοδημάτων σε επισφαλείς θέσεις εργασίας και με μισθούς που σε πολλές περιπτώσεις αδυνατούν να προστατέψουν τους εργαζόμενους και τις οικογένειές τους από την παγίδα της φτώχειας. Μετά την κρίση πανδημίας η Ευρώπη της ενιαίας αγοράς δεν αρκεί. Η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει ώστε να έρθει σε αντιστοιχία με τις νέα δεδομένα που διαμορφώθηκαν από την κρίση. Αν δεν μετεξελιχθεί η Ευρώπη, οι νέες απαιτήσεις των πολιτών σε εθνικό επίπεδο θα οδηγήσει σε συγκρουσιακές σχέσεις τα κράτη με την ΕΕ. Ο σταθεροποιητικός ρόλος της δημοσιονομικής πολιτικής και της πολιτικής ποσοτικής χαλάρωσης αναγνωρίζονται από όλους ως μια αναγκαιότητα σε συνθήκες κρίσης και ως το μόνα αποτελεσματικά όπλα για να ξεπεραστούν οι συνέπειες της. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ανοίξει η συζήτηση για αλλαγή των δημοσιονομικών κανόνων στην ΕΕ. Η νέα βιομηχανική πολιτική, οι κρατικοποιήσεις, η συμμετοχή του κράτους στο μετοχικό κεφάλαιο εταιρειών και στα διοικητικά συμβούλια, η αναγκαιότητα για την προστασία στρατηγικών υποδομών από επιθετικές εξαγορές από τρίτες χώρες αποτελούν πλέον μέρος της δημόσιας συζήτησης στην ΕΕ. Τα ευρωπαϊκά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα πρέπει να δώσουν τις δικές τους θέσεις. Όχι με την προσφυγή στην εύκολη λύση της επιστροφής σε επιλογές του παρελθόντος καθώς αυτές είναι σε αναντιστοιχία με τα νέα οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα. Να επανεξετάσουν τις θέσεις τους για ρόλο τους κράτους στις νέες συνθήκες. Να δώσουν ξανά πρωτεύοντα ρόλο στο στόχο της πλήρους απασχόλησης. Η καταπολέμηση των ανισοτήτων πρέπει από όραμα να μετουσιωθεί σε πράξη με συγκεκριμένες πολιτικές πρωτοβουλίες. Ήρθε η ώρα να υιοθετήσουν την πρόταση για βασικό εισόδημα που είναι πάνω και πέρα από το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα. Να δώσουν έμφαση ξανά στην θέση για προοδευτική φορολογία. Να συμπεριλάβουν στις θέσεις τους προτάσεις για εισαγωγή νέων φόρων όπως ο φόρος πλούτου ή οι πράσινοι φόροι. Να διεκδικήσουν συνεργασία σε ευρωπαϊκό τουλάχιστον επίπεδο για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Σε ότι αφορά την Ελλάδα η κρίση αυτή δίνει στο Κίνημα Αλλαγής την ευκαιρία να συνεισφέρει με τις θέσεις του στο διάλογο που ξεκινά στην Ευρώπη για τη νέα ταυτότητα της σοσιαλδημοκρατίας. Να προετοιμάσει και να θέσει σε συζήτηση με την κοινωνία τις θέσεις του για την επόμενη ημέρα της χώρας αλλά και την Ευρώπη της επόμενης ημέρας. Με υπεύθυνη και δομική αντιπολίτευση να εργαστεί εντατικά για να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με ευρύτερα κοινωνικά στρώματα που στις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις αποστασιοποιήθηκαν από το χώρο μας. 

 Πηγή: Φίλιππος Σαχινίδης